W odpadach, które wytwarzamy w naszych domach i ogrodach, znajduje się nawet 36% odpadów organicznych. Gdyby zamienić je na kompost, można by zaoszczędzić krocie na kupnych nawozach, jednocześnie dostarczając roślinom najlepszej możliwej odżywki – i to z pożytkiem dla środowiska. Przygotowanie wartościowego kompostu wymaga odrobiny chęci i spełnienia kilku warunków.
Jak wybrać odpowiednią lokalizację na kompostownik? Powinno to być miejsce, które:
· jest na uboczu – ale niezbyt daleko, gdyż zbyt duże odległości zniechęcają do skrupulatnego segregowania bioodpadów;
· znajduje się w półcieniu –kompostownik nie może stać na bezpośrednim słońcu, aby nie wysychał, z kolei stanowisko w pełnym cieniu spowolni proces kompostowania;
· posiada przepuszczalne podłoże –ziemię pod kompostownikiem należy dokładnie przekopać, aby organizmy w niej żyjące miały dostęp do kompostu;
· znajduje się na lekkim wzniesieniu, aby nie gromadziła się w nim woda;
· jest delikatnie osłonięte od wiatru, zapewniające jednak możliwość cyrkulacji powietrza wewnątrz kompostownika;
· umożliwia łatwy dostęp do kompostownika, w celu przerzucania i napowietrzania materii organicznej, a także polewania pryzmy wodą w czasie suszy
Kompostownik możesz kupić w sklepie lub wykonać samodzielnie. Pamiętaj jednak, że pierwsza opcja wiąże się z dodatkową inwestycją finansową. Tymczasem budowa własnego kompostownika pozwala idealnie zagospodarować przestrzeń i wykorzystać materiały odpadkowe, zwłaszcza drewno, które jest surowcem ekologicznym i lepiej się prezentuje w otoczeniu zieleni niż plastikowe czy metalowe konstrukcje. Wysokość kompostownika nie powinna przekraczać 1 m. Wyższa skrzynia utrudni mieszanie jej zawartości, a duża ilość materii organicznej spowolni procesy kompostowania.
Odpowiednie, warstwowe układanie materii organicznej daje gwarancję prawidłowego przebiegu procesu kompostowania i uniknięcia uciążliwości zapachowych. Jak to zrobić?
• Na dnie kompostownika umieść rozdrobnione gałęzie
• Następną warstwę stanowi przesypka ziemi lub dojrzałego kompostu.
• W dalszej kolejności dorzucaj bioodpady aż do uzyskania ok. 20-centymetrowej warstwy.
• Całość przesyp ziemią lub gliną (2-4 cm) i posyp wapnem, dolomitem lub kredą.
• Na takie podłoże możesz wrzucać kolejne odpady organiczne.
Pamiętajmy, że zimą procesy rozkładu niemal zanikają, więc aby utrzymać odpowiednią temperaturę, można osłonić kompostownik i jego zawartość słomianymi matami.
Co wrzucać do kompostownika?
Odpady roślinne:
• skoszona trawa (układana cienkimi warstwami),
• liście (przemieszane z innymi odpadami, by nie stanowiły zbitej masy),
• rozdrobnione gałęzie drzew i krzewów, kora drzew
• chwasty, łęty (nie mogą być zarażone chorobami roślin),
• resztki warzyw i owoców (przemieszane z suchymi odpadami),
• słoma i siano (najlepiej drobno pocięte),
• kwiaty doniczkowe i cięte.
Odpady kuchenne:
• resztki warzyw i owoców (bez cytrusów),
• suche pieczywo (nie spleśniałe),
• zgniecione skorupki jaj,
• fusy po kawie i herbacie (bez opakowań ekspresowych),
• resztki jedzenia w płynie,
• łupiny orzechów.
Inne odpady:
• tektura i karton (rozdrobniony i namoczony),
• ściółka małych roślinożernych zwierząt domowych,
• trociny (namoczone wodą lub gnojówką),
• obornik (zmieszany z resztkami roślin i ziemią),
• popiół drzewny (w niewielkich ilościach),
• wytłaczanki papierowe po jajach (rozdrobnione),
• ziemia doniczkowa.
Wrzucanie do kompostownika niepożądanych odpadów spowolni proces kompostowania, a nawet może go zahamować. Dlatego pamiętaj, by nie umieszczać w nim:
plastiku, szkła, pieluch i podpasek, toreb z odkurzacza, odpadów zawierających chemikalia, zmiotek, odpadów poremontowych, niedopałków papierosów, popiołu węglowego, odchodów zwierząt, resztek kuchennych: oleju, nabiału i roślin zaatakowanych chorobami.
Niektóre liście jak orzecha włoskiego, gruszy, dębu czy olchy potrzebują więcej czasu na rozłożenie się. Dlatego powinno się je kompostować w oddzielnym pojemniku, lub „przeleżakować” pod gołym niebem. Garbniki rozpuszczą się pod wpływem deszczu. Uwaga też na igliwie czy gałązki tui- hamują rozwój mikroorganizmów odpowiedzialnych za rozkład materii organicznej.
Najczęściej popełnianym błędem jest wrzucanie do kompostownika części roślin porażonych przez choroby i szkodniki. Zarodniki grzybów oraz jaja i zimujące larwy szkodników później mogą trafić do gleby podczas rozrzucania kompostu, zakażając inne rośliny.
Naukowcy podają, że z tony odpadów biodegradowalnych można wyprodukować nawet 300 do 400 kg kompostu. Co więcej, powstanie on w zasadzie bez Twojego udziału, jeśli tylko stworzymy optymalne warunki.
• w kompostowniku umieszczaj tylko te odpady, które nadają się do kompostowania,
• odpady układaj warstwowo,
• zapewnij dostęp powietrza do kompostowanej masy, aby zapobiec gniciu,
• zapewnij właściwą wilgotność kompostu – nie może on być ani za suchy, ani zbyt wilgotny,
• zadbaj o różnorodność i odpowiednią strukturę bioodpadów – nie dopuść, by w kompostowniku dominował jeden rodzaj odpadów, np. liście czy trawa,
• co jakiś czas przemieszaj odpady znajdujące się w kompostowniku,
• zimą stosuj maty słomiane,
• rozdrabniaj odpady – skróci to czas kompostowania
• bądź cierpliwy – pełnowartościowy kompost otrzymasz dopiero po 12-18 miesiącach.
Pamiętaj, że im mniejsze będą części wrzucane do kompostownika, tym szybciej będzie zachodził proces rozkładania. Dlatego większe gałęzie warto poddać zrębkowaniu.W ten sposób otrzymamy urobek, który doskonale nada się do kompostowania.
Powtarzanie, że kompostowanie wiąże się z przykrym zapachem, to mit. Zdarza się jednak, że proces zostaje zakłócony. Jak sobie radzić z ewentualnymi problemami? Oto kilka wskazówek:
• zapach – powinien przypominać woń ściółki leśnej; kwaśny zapach powstaje, gdy kompost jest zbyt mokry i słabo przewietrzony – należy wówczas dodać suszu i przemieszać kompost; zapach amoniaku to efekt zbyt dużej ilości wilgotnych odpadów kuchennych lub ogrodowych, bogatych w azot – należy wtedy dodać słomy, siana lub trocin.
• materiał w kompostowniku nie zagrzewa się – przyczyn należy upatrywać albo w niedoborze wilgoci (polej kompostowany materiał wodą), albo w zbyt małej objętości materiału (dodaj więcej odpadów do kompostowania) lub w za niskiej temperaturze otoczenia (okryj kompostownik grubą warstwą naturalnych materiałów izolujących, np. liśćmi, suchą trawą).
• muchy – pojawiają się w świeżo składowanych odpadach (szczególnie resztkach kuchennych) – powinny zniknąć, gdy wzrośnie temperatura podczas rozkładu
• gryzonie – przyciągają je tylko świeże odpady – wymieszaj nową warstwę ze starą.
• pleśń – zdarza się, gdy kompost zbyt długo nie był mieszany – zadbaj, by kompost miał stałe dostawy odpadów, był wzruszany i nie był zbyt wilgotny.
Najczęstszą przyczyną zachwiania procesu kompostowania jest wrzucanie do kompostownika nieodpowiednich odpadów.
Dobry kompost jest sypki, ciemnobrunatny i ma formę gleby humusowej. Do tego nie brudzi rąk i pachnie ściółką leśną.
Korzyści płynące z kompostowania:
• dokładnie wiemy, co się dzieje z naszymi bioodpadami,
• sami zagospodarowujemy wytwarzane przez nas bioodpady,
• wytwarzamy tani nawóz organiczny, który nie wyjaławia gleby i wzbogaca ją w próchnicę,
dzięki czemu staje się pulchna, przewiewna i zatrzymuje wodę,
• dzięki użyźnianiu kompostem lepiej rosną nasze rośliny,
• zapobiegamy rabunkowej eksploatacji naturalnych zasobów próchnicy i torfu,
• zwiększamy naszą świadomość na temat konsumpcji – zobacz, ile marnuje się żywności…
Kompost jest bogatym źródłem materii organicznej i zarazem najtańszym materiałem do użyźniania gleby. W przeciwieństwie do nawozów mineralnych i obornika, nie stwarza zagrożenia przenawożenia lub zatrucia środowiska. Stosowanie kompostu zalecane jest w amatorskich uprawach na działkach, w ogrodach przydomowych i uprawach ekologicznych. Kompost stosuje się do nawożenia drzew i krzewów ogrodowych, a także do ściółkowania gleby pod roślinami. Może być też wykorzystany jako składnik podłoża dla upraw warzyw oraz kwiatów rabatowych i doniczkowych. Najlepiej zastosować go jesienią. Jeżeli jest w pełni dojrzały, wkopujemy go na głębokość ok. 30 cm. Regularne stosowanie kompostu pozwala zachować żyzną, próchniczą warstwę gleby, czyli bezcenny humus.
Posiadanie przydomowego kompostownika i kompostowanie w nim wytwarzanych bioodpadów to sposób na zmniejszenie miesięcznej opłaty za odbiór i zagospodarowanie odpadów. W Mieście i Gminie Morawica jest to 5 zł/mies. od osoby zamieszkującej daną nieruchomość.
Artykuł przygotowało Stowarzyszenie Mieszkańców Piasecznej Górki „Z Górki” realizujące projekt „Ziemię szanuję, bo glebę ściółkuję i bioodpady kompostuję” w ramach programu „Zakorzenione- liderki dla środowiska”. W artykule zostały wykorzystane materiały edukacyjne ze strony Gminy Izabelin.
