W kościele parafialnym pw. św. Bartłomieja w Chęcinach rozpoczęły się prace związane z wykonaniem dokumentacji architektonicznej krypty grobowej Gaspara i Zuzanny Fotygów. Badania prowadzone są przez naukowców Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego z wykorzystaniem nowoczesnej metody fotogrametrycznej SFM, która umożliwi stworzenie niezwykle precyzyjnego modelu 3D trudno dostępnego wnętrza obiektu. Otworzy to drogę do dalszych działań konserwatorskich i pogłębi wiedzę o dziedzictwie fundatorów świątyni.

Fotygowie i ich kaplica – dziedzictwo sprzed czterech stuleci

            Kościół św. Bartłomieja to XIV-wieczna świątynia, która w latach 1607–1614 została przebudowana przez włoskiego artystę Gaspara Fodigę, osiadłego w Chęcinach. Wraz z żoną, Zuzanną z Grodzanowskich, ufundował on w 1614 roku kaplicę pod wezwaniem Trzech Króli, erygowaną w 1625 roku. Kaplicę umieszczono po południowej stronie prezbiterium, w narożu między ścianą prezbiterium a zamknięciem nawy południowej. To właśnie pod jej posadzką znajduje się krypta grobowa fundatorów, która dotychczas pozostawała niedostępna. Wejście do wnętrza umożliwia niewielki otwór drzwiowy umieszczony pod schodami prowadzącymi do kaplicy. Wiadomo, że spoczywają tam szczątki Gaspara i Zuzanny, ale badania mają pomóc ustalić, ilu jeszcze zmarłych złożono w tym miejscu i w jakim stanie znajdują się ich pochówki.

Badania z udziałem specjalistów Uniwersytetu Warszawskiego

            Celem projektu jest wykonanie szczegółowej dokumentacji architektonicznej trudno dostępnego obiektu, jakim jest krypta grobowa pod posadzką kaplicy Trzech Króli. Zadanie wykonywane jest przez pracowników Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego dr Karolinę Blusiewicz i mgr Marka Truszkowskiego,  posiadających duże doświadczenie w realizacji podobnych projektów naukowych, którzy między innymi opracowali i opublikowali wyniki dokumentacji chociażby Krypty grobowej rodu Wejherów w kościele parafialnym w Pucku. Naukowcy wykonali w kościele w Chęcinach pomiary wnętrza krypty, dokumentację fotograficzną, ortoobrazy ścian. Efektem prac będzie precyzyjna inwentaryzacja architektoniczna, która stanie się podstawą do dalszych badań i ewentualnych przyszłych działań konserwatorskich oraz szczegółowego trójwymiarowego modelu wnętrza.

Fotogrametria SFM – nowoczesne narzędzie w służbie nauki

            Szczegółowa badania architektoniczne wnętrza krypty zostanie wykonana z wykorzystaniem metody fotogrametrycznej SFM (structure from motion). Jest to zaawansowana technika wykorzystywana do precyzyjnego pomiaru i tworzenia dokładnych modeli 3D obiektów i przestrzeni. Polega na wykorzystaniu serii zdjęć wykonanych z wielu pozycji i rejestrujących wiele płaszczyzn, które następnie są analizowane i przetwarzane za pomocą specjalistycznego oprogramowania. Dzięki tej metodzie możliwe jest uzyskanie wysokiej jakości danych o kształcie, wymiarach i położeniu elementów architektonicznych, co stanowi podstawę do tworzenia szczegółowej dokumentacji technicznej. Warto zaznaczyć, że fotogrametria zapewnia dużą dokładność i efektywność, szczególnie w przypadku obiektów o skomplikowanej geometrii, zabytkowych budynków i wnętrz czy trudno dostępnych miejsc. Minimalizuje potrzeby tradycyjnych pomiarów terenowych, co przyspiesza cały proces dokumentacji, a w przypadku zabytkowych wnętrz ogranicza potrzebę bezpośredniego kontaktu z delikatnymi obiektami stanowiącymi wyposażenie pomieszczeń.

Cenny zabytek w sercu Chęcin

            Całość zaplanowanych prac dotyczących przygotowania dokumentacji umożliwiającej stworzenie programu prac konserwatorskich, opiewa na kwotę 14 tysięcy 760 złotych. 10 tysięcy złotych z tej kwoty pokryje dofinansowanie z budżetu Województwa Świętokrzyskiego pozyskane przez parafię Św. Bartłomieja w Chęcinach przy wsparciu gminy Chęciny, która przygotowała wniosek. – To wyjątkowa chwila dla naszej gminy, bo podejmujemy działania, które w przyszłości mogą w pełni otworzyć drzwi do poznania niezwykłego dziedzictwa historycznego i kulturowego Chęcin. Krypta Fotygów to nie tylko miejsce spoczynku wybitnego artysty i jego rodziny, ale także ważny element historii naszego miasta. Wykonana zostanie dokumentacja na najwyższym poziomie, a jej rezultaty pozwolą w przyszłości prowadzić dalsze prace konserwatorskie i badawcze. Cieszę się, że gmina mogła pomóc parafii w pozyskaniu dotacji na ten cel, bo takie projekty są inwestycją w pamięć i kulturę – podkreśla burmistrz Gminy i Miasta Chęciny, Robert Jaworski. – Cieszę się, że podjęte działania i dokumentacja krypty nie tylko pozwolą lepiej poznać dzieje fundatorów naszej świątyni, ale także przyczynią się do rozwoju wiedzy o historii Chęcin. To ważne, abyśmy dbali o nasze dziedzictwo i mogli je przekazać kolejnym pokoleniom – podkreśla proboszcz parafii św. Bartłomieja, ks. Jan Kukowski.

            Przygotowanie dokumentacji potrwa do października bieżącego roku i stanie się pierwszym krokiem do szerszych działań konserwatorskich. Stworzony model 3D pozwoli nie tylko na dokładną analizę stanu zachowania trudno dostępnej krypty, ale również na monitorowanie przyszłych zmian. W dłuższej perspektywie możliwe będzie przygotowanie programu kompleksowych prac konserwatorskich i zabezpieczenie tego unikalnego zabytku.

Plany opracowania dokumentacji krypty i jej wykorzystania w przyszłości zostały szeroko omówione podczas styczniowego spotkania przedstawicieli Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, władz samorządowych oraz Księdza Proboszcza Jana Kukowskiego.

Agnieszka Olech