Ziemia Morawicka wydała wielu zasłużonych mieszkańców. O wielu bohaterach nie usłyszymy, po wielu ślad zaginął. Jednak dzięki wspomnieniom rodzinnym, spisanym dziennikom, książkom i zapiskom mamy pisemny dowód trudnej i ciężkiej pracy naszych przodków, ich determinacji i walki o życie.Pani Marianna Węgrzyn przybliża postać Rudolfa Slaskiego, bohatera powstania listopadowego, zesłańca, kawalera orderu Virtuti Militari, który spoczywa na cmentarzu przykościelnym w Brzezinach.
Odkąd w 1789 roku biskupia wioska Brzeziny stała się własnością rządową, majątkiem zarządzali kolejni dzierżawcy. W 1841 roku dobra rządowe Brzezin zostały oddane w dzierżawę Rudolfowi Slaskiemu. Warto przybliżyć nieco jego osobę oraz historię rodziny.
Slascy (od II poł. XIX wieku Ślascy) to znamienity ród szlachecki wywodzący się z Mazowsza. Pieczętowali się herbem Grzymała. W minionych wiekach przedstawiciele tej rodziny pełnili ważne funkcje w życiu politycznym i społecznym, zasłużyli się w walkach z wrogami ojczyzny, często doznawali z tego powodu różnorakich represji. Byli fundatorami kościołów, wspierali instytucje kościelne, służyli pomocą potrzebującym.
Trzeba tu przywołać przede wszystkim osobę Jana Feliksa Slaskiego (ok. 1768-1847), który w wieku 25 lat zasłużył się dla powstania kościuszkowskiego. Mieszkał wtedy w Rzeplinie koło Skały. Z okolicznych chłopów utworzył oddział kosynierów, którym dowodził w bitwie pod Racławicami i Szczekocinami. Jego syn Teodor Slaski (1794-1878) był kapitanem wojsk polskich oraz posłem ziemi kieleckiej na sejm Królestwa Polskiego. W 1831 roku brał udział w posiedzeniu, na którym przyjęto uchwałę o detronizacji cara Mikołaja I, a pod aktem widnieje jego podpis. Teodor był właścicielem dóbr Stępocice, po ślubie z hrabianką Ewą Tarło, gospodarował w jej majątku w Zgórsku. Jan Feliks Slaski miał brata Józefa (1765-1816), dziedzica w Stępocicach, ożenionego z baronową Marianną Puszet (spolszczone nazwisko francuskie Puget). Byli to rodzice Rudolfa Józefa Napoleona Slaskiego (1806-1851).
Około 1830 roku Rudolf poślubił Annę Russocką z Brzezia herbu Zadora. Wziął zaraz udział w powstaniu listopadowym. Za bohaterstwo odznaczony został 10 marca 1831 roku Złotym Krzyżem Virtuti Militari i awansowany na kapitana. Po klęsce powstania zesłano go razem z innymi do Słobocka na Syberię, gdzie przebywał kilka lat. Na szczęście udało mu się wrócić do domu. W Stępocicach przyszli na świat trzej synowie: Julian Jan (1836-1898), Stefan Wiktor (1838-1905) i Teodor Jan (1840). W 1841 roku przeprowadzili się do Brzezin, gdzie objęli dzierżawę majątku. Tu ochrzczono najmłodszego syna, który otrzymał imię po chrzestnym Teodorze ze Zgórska, a drugie po bohaterze powstania kościuszkowskiego, bracie dziadka, Janie Feliksie. Anna Russocka, żona Rudolfa, córka Juliana i Marianny Żabickiej, spokrewniona była z rodziną Edwarda Oraczewskiego, właściciela Morawicy, którego matką była Krystyna z Brzezia Russocka. Rudolf Slaski, jako dzierżawca dóbr Brzeziny, pełnił jednocześnie funkcję wójta gminy rządowej Brzeziny. Po śmierci ojca jego synowie, Stefan i Juliusz, byli kolejnym dzierżawcami majątku. Stefan wziął udział w powstaniu styczniowym. Aresztowany, przebywał kilka miesięcy w więzieniu kieleckim. W 1865 roku został wybrany do Dozoru Kościelnego w parafii Brzeziny. Razem z bratem Julianem zajmował się prowadzeniem prac remontowych przy kościele i cmentarzu. Ożenił się w 1869 roku z Heleną Borkiewicz z miejscowości Skiby. Ślub odbył się w Brzezinach, a jednym ze świadków był Kwiryn Russocki z Konar, brat matki. Gdy w 1868 roku dobra Brzezin przekazane zostały ukazem carskim w ręce dostojnika rosyjskiego Milutina, Stefan Slaski przeniósł się wraz z żoną Heleną do Rzeplina koło Skały. Był tam ekonomem. Tam też urodziły się ich dzieci: Zygmunt Rudolf (1870-1918) i Stefania Florentyna (1871-1939). Pozostali dwaj synowie: Michał Julian (1873-1943) i Władysław Leopold (1882-1952) przyszli na świat w Morawicy. Oznacza to, że Slascy wrócili w nasze strony. W akcie urodzenia Michała jest napisane, że ojciec był plenipotentem w Morawicy i tam mieszkał z rodziną. W latach 1876-1892 Stefan był wybierany na urząd sędziego sądu gminnego. Anna Slaska, wdowa po Rudolfie, mieszkała w Kielcach, gdzie zmarła w 1889 roku. Pochowana została w Brzezinach, ale grób sie nie zachował. Stefan zmarł w Radomiu i pochowany został na cmentarzu parafii św. Wacława.
Wielu zasłużonych dla kraju ludzi wyszło z rodziny brata Rudolfa, Aleksandra Józefa Slaskiego (1800-1884) i Pauliny Dąbskiej. Należałoby tu wymienić przede wszystkim ich syna Juliusza Joachima (1836-1916) oraz wnuków: Jarosława, Władysława, Jana, Ludwika. Wszyscy gospodarowali w naszym regionie, w swoich majątkach wprowadzali postępowe rozwiązania, szerzyli oświatę rolniczą, działali społecznie. Artykuł jednak ma na celu zwrócenie uwagi na osobę Rudolfa Slaskiego, bohatera powstania listopadowego, zesłańca, kawalera orderu Virtuti Militari, który spoczywa na cmentarzu przykościelnym w Brzezinach.
Marianna Węgrzyn
