Przywracamy pamięć o niezłomnych, o tych, którzy byli rycerzami słusznej sprawy, ponosząc za to największe konsekwencje – mówił szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk w Chmielniku na uroczystości pośmiertnego mianowania na wyższy stopień wojskowy kapitana, por. Stanisława Grabdy ps. „Bem”.
Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w chmielnickim kościele Niepokalanego Poczęcia NMP. Następnie delegacje władz samorządowych, służb, szkół, instytucji i stowarzyszeń, złożyły kwiaty przed tablicą upamiętniającą por. Grabdę, umiejscowioną na Murze Polskich Patriotów. Podczas obchodów w imieniu samorządu powiatu kieleckiego kwiaty złożył członek zarządu Mariusz Ściana wraz z radną powiatową Ireną Gmyr.
W dalszej części uroczystości, w parku miejskim przed Pomnikiem Wdzięczności akt pośmiertnego mianowania por. Grabdy na wyższy stopień wojskowy kapitana, odebrała siostrzenica żołnierzaJolanta Rybczyk.
W trakcie przemówień naczelnik kieleckiej delegatury IPN – Dorota Koczwańska-Kalita podkreśliła, iż mimo że do tej pory nie udało się odnaleźć mogiły i zidentyfikować szczątków kpt. Grabdy, to można żołnierzowi i jego bliskim dać pamięć i uznanie jego dokonań wojskowych.
Uroczystością towarzyszyło wiele pocztów sztandarowych m.in. Centrum Przygotowań do Misji Zagranicznych w Kielcach, Grupa Rekonstrukcji Historycznej im. Stanisława Grabdy ps. Bem oraz Powiatowy Zespół Szkół w Chmielniku.
Uroczystość zakończył krótki koncert w wykonaniu Młodzieżowej Orkiestry Dętej oraz wokalistów Studia Piosenki Chmielnickiego Centrum Kultury.
Stanisław Grabda
Niemal całe życie związany był z Kielecczyzną. Urodził się 3 grudnia 1916 r. w Przededworzu pod Chmielnikiem. We wrześniu 1939 r. jego oddział został włączony do II Dywizji Piechoty w Armii „Łódź”. W bitwie pod Bzurą został ranny i dostał się do niewoli niemieckiej. W październiku udało mu się uciec z obozu jenieckiego i powrócił na Kielecczyznę. Tutaj na początku 1940 r. wstąpił do Związku Jaszczurczego. Używał pseudonimów „Bem”, „Wir” i „Olszyna”. Zajmował się działalnością wywiadowczą, kolportażem prasy podziemnej i szkoleniami wojskowymi. W czasie okupacji był dowódcą jednego z pododdziałów Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych.
Został aresztowany w styczniu 1950 r. w Gdańsku, skąd przewieziono go do więzienia przy ulicy Zamkowej w Kielcach. Po dwóch latach śledztwa i tortur, 30 sierpnia 1952 r. skazano Stanisława Grabdę na karę śmierci za „zbrodniczą działalność na rzecz obcego państwa”. Wyrok wykonano 15 kwietnia 1953 r. Miejsce pochówku żołnierza pozostaje dotąd nieznane, a jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu na Piaskach w Kielcach.
Wyrok sądu został uchylony dopiero w 1994 r. W 2007 prezydent Lech Kaczyński w uznaniu zasług w walce o wolną i niepodległą Polskę odznaczył pośmiertnie Stanisława Grabdę Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta.
fot. Waldemar Kwiatkowski – Chmielnickie Centrum Kultury
