Do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów trafia co roku kilkaset skarg na nieuczciwe praktyki podczas pokazów handlowych. Ofiarami takich spotkań marketingowych są zwykle osoby starsze, którym sprzedawane są produkty o znacznie zawyżonych cenach w stosunku do cen rynkowych.
UOKiK przygotował projekt przepisów, które w systemowy sposób wyeliminują z rynku dużą część nieuczciwych praktyk, do których dochodzi podczas pokazów handlowych.
Zmiany legislacyjne dotyczyć mają:
– wprowadzenia zakazu świadczenia usług finansowych podczas pokazów czy wycieczek. Obecnie często konsumentów namawia się do zaciągania pożyczek na zakup prezentowanych produktów albo kupna ich na raty. Konsumenci często nie są świadomi, że zawierają takie umowy, gdyż podpisują je wśród wielu innych dokumentów;
– wprowadzenia zakazu przyjmowania płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy zawartej poza lokalem. Pozwoli to na podjęcie świadomej decyzji o zakupie. Organizatorzy pokazu często nie informują uczestników o możliwości odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni, a nawet jeżeli to zrobią to często trudno jest odzyskać od nich pieniądze;
– ustanowienie prawa do odstąpienia od niektórych umów o świadczenie usług zdrowotnych poza lokalem lub na odległość;
– wprowadzenie zakazu sprzedaży wyrobów medycznych poza lokalem firmy. Tego typu produkty np. maty rehabilitacyjne są często wątpliwej jakości i oferowane są po zawyżonych cenach.
Do momentu wprowadzenia w/w zmian w przepisach prawnych zaapelować należy o rozwagę. Najlepiej nie brać udziału w takich spotkaniach i nie podawać swoich danych osobowych. Należy zawsze przed podpisaniem jakiegokolwiek dokumentu wnikliwie zapoznać się z jego treścią. W branży tej często stosuje się niestety manipulację psychologiczną. Wabikiem jest sztuczne kreowanie ekskluzywności danego produktu, a ceny towaru na pokazach są wielokrotnie wyższe od tych sklepowych. Organizuje się także losowania z możliwością wygrania prezentów, dając do pokwitowania nie tylko ich odbiór, ale także często umowę kredytu na wiele tysięcy złotych. Szczególnie osoby starsze ze słabszym rozeznaniem rynkowym i prawnym nie powinny szybko i pochopnie decydować się na podpisywanie jakichkolwiek dokumentów. Nie można dać sobie wmówić, że to świetna okazja i trzeba działać natychmiast. Jeżeli prezentowana oferta wzbudziła zainteresowanie, zawsze można poprosić o wzory dokumentów celem zapoznania się z nimi w domu.
Osoby namówione na zakup podczas prezentacji mogą uratować się przed stratą pieniędzy czy gigantycznym zadłużeniem, korzystając z możliwości odstąpienia od umowy bez podawania przyczyny w terminie 14 dni od dnia otrzymania towaru. Najbezpieczniej jest odesłać takie oświadczenie o odstąpieniu od umowy listem poleconym za potwierdzeniem odbioru na adres wskazany w umowie. Należy także odesłać otrzymany towar, nie później niż w terminie 14 dni od dnia, w którym złożono oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Przed odesłaniem należy zrobić szczegółowe zdjęcia towaru, aby zabezpieczyć się przed zarzutem zmniejszenia jego wartości lub uszkodzenia. W mediach można znaleźć opisy niedopuszczalnego zachowania sprzedawców, a polegającego na odebraniu rzeczy i jej umyślnym uszkodzeniu lub użyciu, tak aby odpowiedzialnością za to obciążyć kupującego.
Nie należy odsyłać rzeczy i oświadczenia w jednej przesyłce. Zdarzyć może się bowiem, że nieuczciwy przedsiębiorca zniszczy w/w oświadczenie i twierdzić będzie, że go nie otrzymał.
Sprzedawca ma obowiązek niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od otrzymania oświadczenia, zwrócić wszystkie dokonane płatności. W przypadku zawarcia umowy o kredyt konsumencki stosunek prawny takiego kredytu wygasa, mimo, że oświadczenie konsument złożył jedynie sprzedawcy. Zaleca się jednak, aby konsument poinformował o tym kredytodawcę, który- nieświadomy wygaśnięcia stosunku kredytu konsumenckiego- może podjąć wobec konsumenta działania w celu dochodzenia roszczeń umownych lub wykonania zabezpieczeń.
Wojciech Wojtaszek
Powiatowy Rzecznik Konsumentów
