Wszystkim nam zależy na życiu w pięknym, wolnym od zanieczyszczeń i dobrze prosperującym regionie, dbającym o swoich mieszkańców. Najlepszym środkiem do tego, aby to osiągnąć jest biogospodarka – czyli rozwijanie potencjału gospodarczego w oparciu o innowacyjne i przyjazne dla środowiska rozwiązania. To właśnie promowaniu i rozwijaniu tej dziedziny w naszym regionie poświęcono trzyletni projekt RDI2CluB, który oficjalnie podsumowano 24 września podczas zdalnego spotkania z udziałem Marszałka Andrzeja Bętkowskiego i Członka Zarządu Województwa Marka Jońcy oraz zaproszonych ekspertów.
Przypomnijmy, że RDI2CluB to akronim pełnej nazwy projektu tj. „Rural RDI milieus in transition towards smart Bioeconomy Clusters and Innovation Ecosystems”, w języku polskim: „Działania wspierające Badania, Rozwój i Innowacje na terenach wiejskich w kierunku tworzenia klastrów i innowacyjnych ekosystemów w ramach inteligentnej biogospodarki”. Województwo świętokrzyskie realizuje go od 1 października 2017 r. do 30 września 2020 r.
– Dzięki projektowi po raz pierwszy zaczęliśmy mówić o naszym województwie w kontekście biogospodarki. Co prawda, jest ona obecna w czterech z siedmiu inteligentnych specjalizacjach regionu, takich jak nowoczesne rolnictwo i przetwórstwo spożywcze, zasobooszczędne budownictwo, turystyka prozdrowotna czy zrównoważony rozwój energetyczny. Nie patrzyliśmy jednak te dziedzinę w sposób kompleksowy – mówił podczas swojego wystąpienia marszałek Andrzej Bętkowski, który połączył się z uczestnikami on-line z Konwentu Marszałków Województw RP w Zielonej Górze, aby przybliżyć tematykę projektu i znaczenie biogospodarki dla rozwoju naszego regionu.
O tym, jak perspektywicznym trendem rozwojowym jest biogospodarka może świadczyć także fakt, że wszystkie kraje Unii Europejskiej posiadają albo odrębne strategie biogospodarki, albo dokumenty się do niej odnoszące. W Polsce jest to m.in. „Mapa drogowa transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym”, przyjęta w ubiegłym roku. Wiele krajów europejskich opracowało ponadto strategie regionalne w tym zakresie. Nasz region odnosi się do biogospodarki także w wielu dokumentach strategicznych. W ramach samego projektu powstał też m.in. Regionalny Profil Biogospodarki oraz Plan Działań w zakresie jej rozwoju.
– To koncepcja szczególnie ważna dla regionalnej gospodarki, przenika większość branż i dotyczy bezpośrednio zasobów naszego regionu. Nie jest to jednak zjawisko całkiem nowe, nawiązania do biogospodarki pojawiały się m.in. w poprzedniej oraz w obecnej Strategii Rozwoju Województwa, jak i Regionalnej Strategii Innowacji. Znajdzie się ona także w konsultowanym właśnie projekcie Strategii Rozwoju Województwa po roku 2030 – wyjaśnił podczas swojego wystąpienia zastępca dyrektora Departamentu Inwestycji i Rozwoju Urzędu Marszałkowskiego Tomasz Janusz. Jak zapowiedział, w nowej strategii, wiele celów bezpośrednio odnosi się do biogospodarki i gospodarki obiegu zamkniętego i jest ona ujęta po raz pierwszy dosłownie. W latach 2014-2020 ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego wydatkowano na związane z biogospodarką projekty znaczne kwoty, to 316 umów na 370 mln zł dla rolników i firm m.in. na produkcję ekologicznej żywności, turystykę prozdrowotną, budownictwa zasobooszczędne czy zieloną energię.
Możliwości, jakie biogospodarka stwarza firmom prezentowała w wystąpieniu „Biogospodarka szansą dla rozwoju zielonych biznesów” Katarzyna Błachowicz, członek Zarządu Klastra Gospodarki Odpadowej Recyklingu. Podkreśliła w nich istotę nowego spojrzenia na kwestię gospodarki odpadami.
– Element ten jest bardzo ważny dla gospodarki obiegu zamkniętego i rozwoju naszego regionu, łączy wiele branż i podmiotów, które przetwarzają i ponownie zagospodarowują zasoby, uznawane za odpady. Trafiają one często na składowiska, tymczasem należy je traktować jako nowe zasoby. Zobowiązuje nas do tego wiele zapisów unijnych, m.in. Europejski Zielony Ład. Pamiętajmy, że GOZ to nie tylko odpady, ale i gazy cieplarniane, zużycie zasobów wodnych – wyjaśniła, podkreślają, że na inwestycje w tej dziedzinie UE przeznaczy 1 bln zł w ciągu najbliższej dekady, warto szukać nowych rozwiązań, związanych z transformacją tradycyjnej gospodarki. W 2017 roku w biogospodarce zatrudnionych 17, 5 mln osób, do 2030, może powstać nawet 1 milion nowych miejsc pracy.
Dużym sukcesem projektu RDI2CluB było zainspirowanie tematem biogospodarki i gospodarki obiegu zamkniętego dzieci i młodzieży. Już w ubiegłym roku temat ten podjął m.in. Młodzieżowy Sejmik Województwa Świętokrzyskiego, o czym opowiedział Oskar Frydrych, przewodniczący młodzieżowej Komisji Ochrony Środowiska.
– Jesteśmy nierozerwalnie związani z biogospodarką, dlatego, chcąc mieć realny wpływ na decyzje, które kształtują naszą przyszłość, powołaliśmy formalnie komisję tematyczną. Pomysły na zaangażowanie się w rozwój biogospodarki pojawiały się już wcześniej, także w ramach współpracy z projektem RDI2CluB. Teraz jednak możemy opiniować działania dotyczące tej dziedziny w naszym regionie, także nową Strategię Rozwoju Województwa. Część z nas prowadzi obecnie także własny projekt, dotyczący budowania świadomości o biogospodarce w regionie pod nazw a SmogOut – mówił.
Prezentacje zakończyła dyskusja moderowana przez Małgorzatę Pink z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, eksperta z dziedziny biogospodarki i kierownika pokrewnego, międzynarodowego projektu BLOOM, dotyczącego tej dziedziny. Marek Jońca, Członek Zarządu Województwa Świętokrzyskiego zaznaczył wówczas:
– Biogospodarka i zrównoważony rozwój to przyszłość, które pomoże zaspokoić potrzeby i pobudzić do działania. Ten projekt i dzisiejsza konferencja jest też odpowiedzią na wzrost zapotrzebowania na rozwój nauki, bez której będzie trudno nadrobić dystans do bardziej zaawansowanych krajów. Kształtuje nowy rynek pracy, produkcja i usługi, który wymagają wiedzy i umiejętności i specjalistów w tej dziedzinie. Musimy zrozumieć, że to właśnie biogospodarka jest w stanie pobudzić i utworzyć nowe miejsca pracy na obszarach wiejskich i poprzemysłowych – zaznaczył.
Tadeusz Pęczek, prezes Fundacji Edukacji i dialogu Społecznego Pro Civis i Prezes firmy EPRD podkreślił sceptyczne spojrzenie przedsiębiorców na te kwestie. Jako partner projekt, jego fundacja uczestniczyła w testowaniu cyfrowej platformy Biobord.eu.
– Biznes odnosi się do biogospodarki bardziej pod kątem rentowności, niż idei. To temat wielosektorowy w odróżnieniu od innych branż. Dlatego, oprócz ukierunkowania w typowych dziedzinach, moim zdaniem, powinniśmy się skupić na kilku najmocniejszych stronach i wzmacniać je. To m.in. bioróżnorodność. Mamy jeden z większych w kraju udział obszarów chronionych – radził.
We wsparciu przedsiębiorców pomóc ma utworzone w ramach projektu Centrum Wiedzy i Rozwoju Biogospodarki, stworzone przez Regionalne Centrum Naukowo-Technologiczne.
– W RCNT zapoczątkowaliśmy hub dotyczący biogospodarki , którego celem jest pomaganie mikro i małym firmom w dostępie do zewnętrznych środków, pisaniu wniosków i prowadzeniu projektów związanych z biogospodarką. Ich zainteresowanie jest już dość duże, choć rozwinięcie w pełni naszej działalności utrudnił nam wybuch obecnej pandemii – mówiła w dyskusji Monika Malanowicz z RCNT.
RDI2CluB to flagowy projekt w obszarze Polityki Biogospodarki w ramach Strategii Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego (EUSBSR). Wspólnie prowadziło go u siebie 5 krajów – każdy z nich reprezentowany przez konsorcjum złożone z przedstawicieli administracji, nauki i biznesu. W Polsce zadanie prowadzone było tylko w naszym regionie przez Województwo Świętokrzyskie (Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego – partner administracyjny), Regionalne Centrum Naukowo-Technologiczne (partner naukowy) oraz Fundację Edukacji i Dialogu Społecznego Pro Civis (partner biznesowy). Liderem całego projektu jest Uniwersytet Nauk Stosowanych JAMK z Regionu Centralnej Finlandii. Konferencja podsumowująca projekt RDI2CluB współfinansowana była z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg Region Morza Bałtyckiego 2014-2020.
Foto: z meczy młodzików z MGTS Działoszyce i turnieju orlików w Bilczy autorstwa K.S. Moravia.
