Dosłownie lada dzień ruszą prace związane z przebudową, odrestaurowaniem i wyposażeniem zabytkowego budynku XVII-wiecznej synagogi w Chęcinach. Władze gminy Chęciny właśnie podpisały umowę z wykonawcą inwestycji. To oznacza, że po wielu latach starań historyczny obiekt w końcu zostanie uratowany przed zniszczeniem. Powstanie w nim Centrum Pamięci i Kultury Żydowskiej, uczące tolerancji i szacunku wobec innych religii i kultur.

Synagoga w Chęcinach bez wątpienia już niebawem stanie się kolejnym miejscem na turystycznej mapie regionu atrakcyjnym dla mieszkańców i turystów. Wszystko to za sprawą kompleksowego odrestaurowania obiektu, który pomimo wielowiekowej historii i pięknej architektury, przez lata niszczał, szpecąc wygląd zrewitalizowanego miasta. – Synagoga jest jednym z ostatnich budynków w mieście, który wymagał kompleksowego odrestaurowania. Usilnie dążyliśmy do tego, aby budynek uratować i ocalić od zapomnienia. Długie lata poświęciliśmy uregulowaniu stanu prawnego. Był to największy problem, bo samorząd nie może inwestować w obiekt, którego nie jest właścicielem – mówi burmistrz Gminy i Miasta Chęciny, Robert Jaworski. – Przez prawie dziesięć lat zabiegaliśmy o prawa do synagogi. Udało się doprowadzić wszystko do finału, a obiekt wraz z działką stał się wreszcie własnością gminy. Jednocześnie zaczęliśmy szukać środków, ponieważ zdawaliśmy sobie sprawę, że odrestaurowanie takiego obiektu wymaga dużych nakładów finansowych. Aplikowaliśmy do Regionalnego Programu Operacyjnego, a także do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Udało się pozyskać ponad 5 milionów złotych. Jednak, w związku ze wzrostem cen nadal zabiegamy o dodatkowe środki zewnętrzne – zaznacza Burmistrz.

Niebawem rozpocznie się realizacja inwestycji

Po przeprowadzeniu w Synagodze koniecznych prac archeologicznych, opracowaniu projektu technicznego i uzyskaniu pozwolenia na budowę można było w końcu ruszyć z procedurą przetargową na wyłonienie wykonawcy inwestycji. Swoje oferty złożyło sześć firm. W wyniku przetargu Firma RENEWAL ART Sp. z o.o. z Daleszyc zrealizuje inwestycję za 7 milionów 950 tysięcy złotych, z czego blisko 5,2 milionów złotych będzie stanowić unijne dofinansowanie pozyskane przez władze gminy. Wszystkie prace mają być zakończone do końca 2023 roku. – Pokładam nadzieję, że sprawnie uda się całkowicie przeobrazić ten budynek i doprowadzić go do właściwego stanu. To ważny historyczny obiekt centrum miasta. Chcemy także, aby stał się perełką gminy i kolejnym produktem turystycznym. Biorąc pod uwagę, że odwiedza nas tak wielu turystów, a przypomnę tylko, że w tym roku sam zamek odwiedziło ponad 240 tysięcy osób, można przypuszczać, że większość z nich zwiedzi również Synagogę, w której powstanie Centrum Pamięci i Kultury Żydowskiej. Co pozwala zakładać, że obiekt zapracuje na swoje utrzymanie. Chcemy, aby ten budynek edukował, tętnił życiem turystycznym i kulturalnym oraz stał się magnesem nie tylko dla turystów z Polski, ale też dla turystów z zagranicy. To będzie miejsce przypominające o naszym dziedzictwie kulturowym, nierozerwalnie związanym z bogatą historią Chęcin, ale też uczące tolerancji i szacunku do innych religii i kultur – zapowiada burmistrz Robert Jaworski. – Ten budynek to nie tylko dziedzictwo kulturowe z czterowiekową historią Żydów chęcińskich, ale to także miejsce, które odegrało ważną rolę kulturalną Gminy i Miasta Chęciny, do którego sentyment ma tak wielu mieszkańców tej gminy. Przez lata obiekt ten pełnił różne funkcje. Po wojnie budynek służył mieszkańcom między innymi jako kino miejskie „Marmury”, biblioteka, a w kolejnych latach był siedzibą Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, w którym odbywały się różnego rodzaju wydarzenia kulturalne, konferencje, spotkania, a nawet posiedzenia sesji Rady Miejskiej – dodaje Burmistrz.

Powstanie kolejne niezwykłe miejsce na mapie turystycznej regionu

W ramach zaplanowanych prac budynek dawnej synagogi przejdzie kompleksowy remont i przebudowę. Wnętrza zostaną zaaranżowane i dostosowane do potrzeb kulturalno-edukacyjnych. Obiekt stanie się Centrum Pamięci i Kultury Żydowskiej w Chęcinach. Zyska nowy dach, elewację, schody i podłogi. W części historycznej dawnej synagogi posadzki zostaną przywrócone do oryginalnego poziomu. Przywrócony zostanie także właściwy stan techniczny budynku. Wymienione będą też wszystkie instalacje wewnętrzne i zewnętrzne. Przeprowadzony będzie też remont konserwatorski i prace budowlane ujęte w programie prac konserwatorskich, a teren na zewnątrz budynku zostanie zagospodarowany. Warto podkreślić, że obiekt podlega ochronie konserwatora, zatem dokumentacja projektowa uzgodnieniom z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Tu będą uczyć tolerancji i szacunku do innych kultur

– Centrum Kultury Żydowskiej stanie się miejscem, w którym obejrzymy eksponaty nawiązujące do historii i kultury żydowskiej. Wierzę, że możliwość poznawania historii ściągnie do nas także młodzież, która z zaciekawieniem będzie tu ją odkrywać i poznawać przez pryzmat nowoczesnych technologii. Powstaną też sale warsztatowe, a także będzie to również miejsce, w którym będzie odbywało się wiele wydarzeń kulturalnych, edukacyjnych, jak również różnego rodzaju spotkania, czy też konferencje. Chcemy, aby to miejsce symbolizujące wielokulturowość Chęcin stało się ważnym ogniwem łączącym naszą bogatą historię z teraźniejszością i nowoczesnością – podkreśla burmistrz Robert Jaworski.

Synagoga to budynek z bogatą historią i ciekawą architekturą

Chęcińską Synagogę wybudowano po 1638 roku. Na budowę dwuizbowego domu modlitwy zezwolił żydom król Władysław IV Waza wydając przywilej. Konkretnie określił w nim wymiary budynku i ogólne rozplanowanie, które do dziś odpowiada zachowanemu obiektowi. Przez blisko 400 lat Synagoga była miejscem modlitwy. W czasie okupacji hitlerowscy okupanci założyli w Chęcinach getto dla czterech tysięcy osób, a w 1942 roku Niemcy skupili żydów wokół Synagogi, skąd wywieźli ich do obozu zagłady w Treblince. Tak zakończyła się historia obecności Żydów w Chęcinach.