Konferencja naukowa ˝Chęciny: 700 lat w sercu historii˝ w Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej

            W dniu 24 listopada 2025 roku w Centrum Pamięci i Kultury Żydowskiej odbyła się konferencja naukowa pt. „Chęciny: 700 lat w sercu historii”. Wydarzenie zostało zorganizowane w ramach obchodów 700-lecia nadania Chęcinom praw miejskich i stanowiło ważny element programu jubileuszowego. Konferencja była okazją do przedstawienia zagadnień związanych z dziejami miasta oraz omówienia kwestii istotnych dla zrozumienia jego wielowiekowego dziedzictwa.

Konferencję otworzył burmistrz Gminy i Miasta Chęciny, Robert Jaworski, który powitał wszystkich zgromadzonych gości oraz prelegentów. W słowach skierowanych do uczestników podkreślił:  -Rok jubileuszowy to czas, w którym możemy z nowej perspektywy spojrzeć na naszą lokalną historię. Chęciny od siedmiu stuleci rozwijają się dzięki ludziom, którzy tworzyli i nadal tworzą ich wyjątkowy charakter. Dzisiejsza konferencja dowodzi, że nasze miasto wciąż inspiruje badaczy i przypomina, jak bogate jest nasze dziedzictwo. Dziękuję wszystkim prelegentom i uczestnikom za to, że wspólnie otwieramy kolejne karty historii Chęcin.

Słowa powitania skierowała również Rektor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, prof. dr. hab Beata Wojciechowska, która również uświetniła konferencję swoją obecnością. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele środowisk akademickich i kulturalnych, a także liczni goście zainteresowani historią miasta i jego okolic.

Program konferencji obejmował trzy panele dyskusyjne:

Pierwszy poświęcony był zagadnieniom związanym z przemianami środowiskowymi oraz średniowieczną historią regionu. W jego ramach przedstawiono referaty dotyczące:

• Transformacji rzeźby terenu i osadów zlewni Hutki wskutek historycznego górnictwa i hutnictwa, ukazujące wpływ działalności człowieka na kształtowanie lokalnego krajobrazu – dr Paweł Przepióra, dr Grzegorz Pabian, dr hab. Tomasz Kalicki, prof. UJK, dr Karol Zubek
• Geoarcheologii środowiska holocenu u zbiegu Czarnej i Białej Nidy, przedstawiającej wyniki badań dotyczących ewolucji środowiska rzecznego oraz zmian zachodzących na przestrzeni lat – dr hab. Tomasz Kalicki, prof. UJK, dr Paweł Przepióra, dr Piotr Biesaga
• Historii i legend o zamku chęcińskim, który na kopalni zbudowano, w tym zagadnień dotyczących funkcjonowania warowni w świadomości mieszkańców oraz jej symbolicznej roli w historii regionu – mgr Waldemar Gliński
• Mieszczan chęcińskich w świetle dekretów krakowskiego sądu wyższego prawa niemieckiego w XV–XVII wieku, prezentującego analizę źródeł prawa i życia miejskiego w okresie późnośredniowiecznym i nowożytnym – dr Wojciech Zarosa

Drugi panel odnosił się do funkcjonowania miasta w okresie nowożytnym oraz przemian społeczno-administracyjnych, jakie zachodziły na przełomie XVIII i XIX wieku. W ramach  wystąpień omówiono:

• Urząd grodzki chęciński w XVI–XVII wieku, z uwzględnieniem jego kompetencji sądowych i administracyjnych – dr hab. Jacek Pielas, prof. UJK
• Na sejmie i sejmiku – szlachta powiatu chęcińskiego w okresie panowania Augusta II,  – dr Konrad Szymański, Dyrektor Zamku Królewskiego w Chęcinach
• Służba zdrowia w Chęcinach w latach 1795–1864, ukazująca rozwój opieki medycznej w czasach zaborów – dr Kamil Szpunar
• Realizacja uwłaszczenia mieszczan-rolników na przykładzie miasta Chęciny, omawiająca proces zmian społecznych i własnościowych w XIX wieku – dr Paweł Pryt
• Chęciny na przełomie XIX i XX wieku w świetle korespondencji prasowych, przedstawiające obraz życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego miasta w wybranych doniesieniach prasy regionalnej i ogólnokrajowej – prof. dr hab. Stanisław Wiech

Trzeci panel koncentrował się na dziejach miasta w okresie zaborów, I wojny światowej,
a także lat 60-tych XX w. W jego ramach zaprezentowano referaty dotyczące:

• Żołnierzy z Chęcin i okolic znajdujących się na listach strat armii rosyjskiej podczas I wojny światowej, ukazujące indywidualne losy mieszkańców wpisane w wielką historię – dr hab. Jacek Legieć, prof. UJK
• Naczelników więzienia chęcińskiego w XIX wieku, przedstawiające funkcjonowanie lokalnego systemu penitencjarnego w okresie zaborów – dr hab. Krzysztof Latawiec, prof. UMCS
• Na pomoc potrzebującym – zarys działalności Delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Chęcinach w latach 1941–1943, omawiający pomoc niesioną mieszkańcom w czasie okupacji niemieckiej – dr hab. Jerzy Gapys, prof. UJK
• Chęciny w obchodach Tysiąclecia Państwa Polskiego w latach 1960–1966/67, prezentujące lokalne inicjatywy związane z jedną z najważniejszych ogólnopolskich uroczystości okresu powojennego – dr hab. Anita Młynarczyk-Tomczyk, prof. UJK

Serdecznie dziękujemy wszystkim uczestnikom konferencji za obecność i aktywny udział. Wydarzenie to pozostanie na długo w pamięci, gdyż rok jubileuszowy nadania praw miejskich jest wyjątkowy dla miasta, jego mieszkańców oraz wszystkich odwiedzających Chęciny.

Kamila Derela

Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej w Chęcinach