Muzea wciąż rozszerzają spektrum swojego oddziaływania. Obok podstawowych i niezmiennych funkcji gromadzenia, ochrony i eksponowania zbiorów, wpływają na jakość życia poprzez zaspokajanie potrzeb wyższego rzędu – duchowych, estetycznych, rekreacyjnych, kulturalnych i edukacyjnych. Pełnią różnorodne funkcje społeczne, odgrywają znaczącą rolę w budowaniu więzi międzyludzkich. Przyczyniają się do zdobywania nowych umiejętności i doświadczeń, zwiększenia pewności siebie i poczucia własnej wartości rozwijania kreatywności, świadomości kulturowej, komunikacji i pamięci.
Realizowane od kilku już lat badania wskazują, że działalność muzeów może z powodzeniem wspomagać procesy terapeutyczne w leczeniu schorzeń o podłożu zarówno psychicznym, jak i somatycznym. Pozwoliło to na stworzenie nowego pojęcia, jakim jest muzeoterapia. To termin określający współczesną rolę muzeów i ich oddziaływanie terapeutyczne na odbiorców, zmagających się z dolegliwościami cywilizacyjnymi, przy wykorzystaniu przestrzeni, zbiorów, narracji muzealnych oraz doświadczeń psychologów, pedagogów i lekarzy.
W opublikowanym w listopadzie 2019 roku raporcie Światowej Organizacji Zdrowia wskazano na bardzo ważną rolę sztuki w profilaktyce oraz w leczeniu wielu chorób. Wykazano, iż obcowanie z dziełem (eksponatem) może wpływać pozytywnie na zdrowie fizyczne i psychiczne. Doświadczenia instytucji kultury w zakresie muzeoterapii (w tym naszego Muzeum) udowadniają, że przestrzeń muzealna jest dziś czymś innym niż jeszcze kilka lat temu. To miejsce, w którym, dzięki obcowaniu z dziełem sztuki, możemy spojrzeć w siebie, własne przeżycia, a także pomóc sobie w walce ze stresem. Możemy przekształcić poznawczo to, co nas otacza i postarać się zrozumieć, a nawet zmienić, sytuację stresującą. Jak pisał Gabor Maté, lekarz zajmujący się wpływem stresu na życie, „Ludzie zawsze intuicyjnie czuli, że ciało i umysł są niepodzielne. Współcześnie doszło jednak do niefortunnego rozłamu między tym, co podpowiada nam organizm, a tym, co umysł uważa za prawdę”. Dlatego też warto zastanowić się nad tym, co czuje nasze ciało i jak można mu pomóc.
Środowisko, w którym żyjemy, ma istotny wpływ na kształtowanie naszego samopoczucia i funkcjonowanie społeczne. Nie bez znaczenia pozostaje również radzenie sobie ze stresem, którego często nie umiemy nazwać lub którego źródła nie potrafimy zdefiniować. Patrząc na ostatnie dwa lata, nie sposób nie zauważyć, jak zmieniliśmy się w tym trudnym czasie i jak zmieniła się otaczająca nas rzeczywistość. Kwestie, które zdeterminowały nasze życie, nie pozostały bez wpływu na nasze emocje, uczucia czy postrzeganie. Dlatego też najbliższa, czwarta już, organizowana przez Muzeum Narodowe w Kielcach Konferencja Naukowa Muzeoterapia stawia za cel poszukiwanie „sposobu na trudne czasy”. Podczas spotkania skupimy się na roli muzeów w minimalizowaniu skutków stresu, radzeniu sobie z problemami, a także na zauważeniu nas samych niejako „od nowa” w kontekście przestrzeni, ekspozycji i narracji muzealnych.
Konferencja będzie transmitowana.
