Co to jest COVID-19, skąd się wziął, w jaki sposób się rozprzestrzenia, kto jest najbardziej zagrożony, jak się przed nim chronić– na te i wiele innych pytań odpowiada dr Małgorzata Wojtczak, dyrektor Samorządowego Zakładu Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Chęcinach.
Co to jest COVID-19 i skąd się wziął?
Dr Małgorzata Wojtczak: COVID-19 to zakażenie spowodowane wirusem SARS-Coronavirus 2. Jest to wirus odzwierzęcy pochodzący od koronawirusa nietoperzy, które przeniosły go na łuskowca malezyjskiego – zwierzę występujące naturalnie w Azji Południowo-Wschodniej; przemycane nielegalnie do Chin i tu nielegalnie sprzedawane na tzw „mokrych targach”. Łuski tego zwierzęcia wykorzystywane są w medycynie chińskiej, a mięso stanowi wyjątkowy przysmak człowieka w kuchni azjatyckiej. Handel łuskowcem malezyjskim jest w Chinach zabroniony. Najprawdopodobniej w ten sposób wirus przedostał się na człowieka.
Kiedy i gdzie dokładnie wybuchła epidemia?
Dr M.W.:Początkowo epidemia objęła Chiny – pierwszy pacjent został zakażony 17 listopada 2019 roku, a już w marcu objęła cały świat (za wyjątkiem Antarktydy). WHO-Światowa Organizacja Zdrowia 13 marca 2020 roku ogłosiła stan pandemii. Do 06 maja 2020 odnotowano 3,6 mln zachorowań, w tym 260 tysięcy zgonów – więcej niż bomba atomowa w Hiroszimie i Nagasaki. Tyle, że po wybuchu bomby atomowej oprócz ofiar w ludziach pozostały zgliszcza. Koronawirus jest łaskawszy – niszczy tylko ludzi.
W jaki sposób atakuje koronawirus i jak można się nim zarazić?
Dr M.W.: Koronawirus SARS 2 powoduje u ludzi uszkodzenia wielonarządowe. Wchodzi do komórki za pośrednictwem receptora ACE2, który rozrzucony jest w całym organiźmie. Szczególnie dużo tych receptorów występuje w płucach, sercu, nabłonku jelit, śródbłonku naczyniowym i w nerkach. Wirus przenosi się drogą kropelkową z człowieka na człowieka podczas kaszlu, kichania, dotykania zanieczyszczonych powierzchni, a następnie twarzy. Może rozprzestrzeniać się zanim pojawią się objawy. Pozostaje w swojej aktywności do 3 godzin w aerozolu, do 24 godzin na szorstkich powierzchniach np. papier, karton i do 3 dni na powierzchni gładkiej: stalowej lub plastikowej.
Jakie są objawy choroby?
Dr M.W.: Objawy rozwijają się średnio od 5 do 10 dni po ekspozycji (kontakcie z osobą chorą lub nosicielem bezobjawowym). Objawy choroby to według częstości występowania: gorączka (88%), kaszel suchy (68%) lub mokry (33%), osłabienie (38%), duszność(19%), bóle mięśniowe, bóle gardła, dreszcze, biegunka. Łagodne objawy prezentuje ok 81% ludzi zarażonych, ciężkie objawy choroby 14%, niewydolność krążeniowo-oddechową wymagającą leczenia w OIOM ok 5%. Śmiertelność zależy od ciężkości przebiegu choroby: w łagodnym przebiegu kończy się wyzdrowieniem, u osób z niewydolnością oddechowo-krążeniową ok 50% osób umiera. Wskaźnik śmiertelności zależy od wieku oraz chorób współistniejących. Szczególnie narażone są osoby starsze po 70 roku życia oraz te, które mają nadciśnienie tętnicze, cukrzycę czy choroby przewlekłe układu oddechowego.
Czy są skuteczne leki na COVID-19?
Dr M.W.: Nie ma skutecznych leków przeciwwirusowych ani szczepionki. Mimo, że wiele zespołów naukowych usilnie pracuje (niezależnie od siebie) nad wynalezieniem skutecznego leku, to wydaje się że droga do sukcesu będzie długa i wyboista. Istotne dla rozpoznania skali zarazy i możliwości kontroli nad nią jest prowadzenie testów na obecność koronawirusa. Niestety z brakiem dostępności mierzy się wiele państw.
Czy da się w jakiś sposób przerwaćłańcuch rozprzestrzeniania się koronawirusa?
Dr M.W.: Na całym świecie podjęto działania, które mają na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa, jak chociażby zamknięcie granic, ograniczenie podróży i przemieszczanie się ludności. Odwołano imprezy masowe, pozamykano żłobki, przedszkola, szkoły, uczelnie, sklepy, restauracje, wprowadzono kwarantanny. Pandemia już na tym etapie doprowadziła do zastopowania, a nawet regresji gospodarki. W wielu krajach odnotowano szereg przypadków ksenofobii i rasizmu. Nawet w naszym kraju na tle dobroci, szczodrości i wdzięczności w stosunku do wielu służb, w tym służby zdrowia, policji, wojska, czy straży miejskiej, obserwuje się zachowania patologiczne. Na podłożu paniki, strachu i lęku próbujemy izolować, obwiniać, a nawet napiętnować osoby, które wydają się być dla nas zagrożeniem. Niestety, każda wojna, w tym przypadku wojna z niewidzialnym wrogiem – wirusem – obnaża w nas cechy dobre i złe. Dlatego zwracam się do wszystkich – tylko od nas zależy jak szybko zwalczymy epidemię, od naszego zdyscyplinowania, racjonalnych zachowań, wyrozumiałości i miłości do drugiego człowieka.
Dziękuję za rozmowę
Agnieszka Olech
