W Chacie Garncarza w Chałupkach rozpalono tradycyjny piec do wypału ceramiki. Wydarzenie było zwieńczeniem warsztatów garncarskich organizowanych przez Samorządowe Centrum Kultury i Bibliotekę. Proces wypału poprowadził ceramik Michał Podleśny, a gliniane arcydzieła można podziwiać na wystawie w Chacie Garncarza.
Wypału dokonał Michał Podleśny – ceramik z Wrocławia, absolwent Akademii Sztuk Pięknych, który współpracował z Instytutem Dizajnu w Kielcach – „Wypał w Chacie Garncarza trwał pełną dobę – rozpoczęliśmy w środę (23.07) i zakończyliśmy w czwartek następnego dnia, po 24 godzinach palenia. Osiągnęliśmy temperaturę około 1140°C. To proces wymagający czasu i doświadczenia – piec przygotowuje się stopniowo, a sam wypał wymaga stałego nadzoru. Chata Garncarza, jak i sam Ośrodek Tradycji Garncarstwa w Chałupkach to miejsca wyjątkowe na tle innych ośrodków ceramicznych w Polsce ze względu na swoją historię oraz obecność tradycyjnego, dwukomorowego pieca opalanego drewnem – takich pieców w kraju jest dziś naprawdę niewiele.” – podsumował ceramik Michał Podleśny.
Wypał odbył się przy okazji „Chałupkowych Garcynek”, a nadzorowało nim Samorządowe Centrum Kultury i Biblioteka w Morawicy.
– „Wypał w tradycyjnym piecu w Chałupkach to wydarzenie wyjątkowe, odbywające się zaledwie raz w roku.” – podkreśla Dyrektor SCKiB Hanna Kuta. – „Zanim jednak do niego dojdzie, piec musi zostać wypełniony, dlatego zorganizowaliśmy warsztaty ceramiczne z udziałem artystów z regionu oraz ceramików współpracujących z naszym Centrum Kultury. Wspólna praca zaowocowała powstaniem unikalnych form z gliny, które po wysuszeniu, wypale biskwitowym i szkliwieniu, trafiły do pieca. Przez specjalny otwór mogliśmy zajrzeć do jego wnętrza, gdzie rozżarzone naczynia jakby świeciły w czerwono-złotej białości, stały się wręcz światłem. Dzięki nowo powstałej chacie garncarza i tradycyjnemu piecowi magia ceramiki w Chałupkach odrodziła się na nowo. To miejsce, które łączy tradycję z nowoczesną ceramiką artystyczną, czego najlepszym dowodem są różnorodne, pełne form i barw prace powstałe podczas tego wypału.” – podsumowała Dyrektor Samorządowego Centrum Kultury Hanna Kuta.
Gliniane wyroby mieszkańcy i turyści mogli podziwiać podczas „Chałupkowych Garcynek” – lokalnego święta ceramiki i garncarstwa. Naczynia zostały wyeksponowane w Chacie Garncarza, która tego dnia była bezpłatnie otwarta dla zwiedzających. Chętni mogli na własne oczy zobaczyć piec wraz z wypalonymi wyrobami. Gliniane misy, dwojaczki, dzbany itp. powstały podczas warsztatów ceramicznych organizowanych przez Samorządowe Centrum Kultury i Bibliotekę w Morawicy. Podczas „Chałupkowych Garcynek” chętni mogli także udać się na bezpłatne zwiedzenia Ośrodka Tradycji Garncarstwa.
– „Chata Garncarza, podobnie jak cały Ośrodek Tradycji Garncarstwa w Chałupkach, to miejsca unikatowe w skali całego regionu świętokrzyskiego. Łączą ze sobą tradycję rzemiosła z nowoczesnością. Ośrodek został udostępniony zwiedzającym w 1998 roku i powstał z myślą o zachowaniu i popularyzacji bogatej tradycji garncarskiej. W ubiegłym roku, podczas „Chałupkowych Garcynek”, uroczyście otworzyliśmy Chatę Garncarza – budynek wzorowany na dawnych warsztatach garncarskich. Wartość tej inwestycji wyniosła 1.168.500,00 zł. Sercem chaty jest piec zbudowany z cegły szamotowej. Ogromnie cieszy mnie fakt, że już po raz drugi udało nam się przeprowadzić wypał glinianych naczyń, które można dziś podziwiać na wystawie. – powiedział Burmistrz Miasta i Gminy Morawica Marian Buras.
Ośrodek Tradycji Garncarstwa w Chałupkach powstał z myślą o popularyzacji lokalnego dziedzictwa garncarskiego, które w tym regionie ma wielowiekowe korzenie. Inicjatywa budowy placówki sięga lat 70., a obecny ośrodek został udostępniony zwiedzającym pod koniec lat 90. Wystawa składa się z części ekspozycyjnej, prezentującej wyroby mistrzów garncarstwa ludowego z Chałupek, oraz części warsztatowej, wyposażonej w autentyczny, dwukomorowy piec i tradycyjne narzędzia. Dziś ośrodek stanowi unikalne miejsce w skali kraju, dokumentujące i pielęgnujące tradycję rzemiosła garncarskiego.
Sercem Chaty Garncarza jest piec zbudowany z cegły szamotowej. Posiada dwie komory: górną, w której umieszczana jest wysuszona ceramika, oraz dolną, gdzie odbywa się spalanie drewna. W środku chaty znajduje się przestrzeń warsztatowa i prezentacyjna, służąca do organizacji wystaw i zajęć. Oprócz tego do dyspozycji są: szatnia, zaplecze kuchenne, toalety przystosowane dla osób z niepełnosprawnościami oraz magazyn z piecem elektrycznym do wypału ceramiki. Budynek o powierzchni blisko 120 m² został zaprojektowany w nowoczesnej formie, jednak z wyraźnymi odniesieniami do tradycyjnej zabudowy – m.in. poprzez dwuspadowy dach i naturalne materiały wykończeniowe: kamień, drewno i płaską blachę.
Dzięki zaangażowaniu lokalnego samorządu, pracowników instytucji kultury i mieszkańców, garncarstwo w gminie Morawica ma szansę na nowe życie, stając się ważną częścią lokalnej tożsamości oraz turystyczną atrakcją województwa świętokrzyskiego.
Foto i film: Samorządowe Centrum Kultury i Biblioteka w Morawicy
