Burmistrz Gminy i Miasta Chęciny, Robert Jaworski i Włodzimierz Kac, przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach, podpisali akt porozumienia dotyczący przekazania budynku Synagogi na rzecz Gminy i Miasta Chęciny. Dzięki temu, zaraz po uregulowaniu stanu prawnego, symbol czterowiecznej historii Żydów chęcińskich będzie mógł zostać odrestaurowany i przekształcony w Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej.
Chęciny to Gmina i Miasto, które najczęściej jest utożsamiane z powszechnie podziwianym Zamkiem. To gmina, w której głównie mówi się o historii średniowiecza, chociaż nie mniej ważnym elementem na kartach historii Chęcin jest czterowiekowa historia Żydów, którzy mieszkali w Chęcinach, żyli tu, pracowali, umierali, tu rodziły się ich dzieci i tworzyli społeczność, która obcowała z narodowością polską, tworzyła kulturę i tradycję zostawiając ślady swojego istnienia w postaci Synagogi żydowskiej z 1638 roku, jak również cmentarza żydowskiego na północnym stoku góry zamkowej, czy szeregu innych budowli po dziś dzień stojących w Chęcinach jako relikty przeszłości, pamiątki i symbole tamtego okresu. – Mówiąc o historii żydowskiej należy wspomnieć również te tragiczne elementy z przeszłości, kiedy to w 1941 roku powstało getto na stosunkowo niewielkiej przestrzeni, gdzie stłoczono ponad 4 tysiące Żydów. Getto zlikiwdowano w 1942 roku, a następnie wyprowadzono Żydów do pobliskiej stacji w Wolicy i wywieziono do Treblinki, gdzie ich zgładzono – przypomina Burmistrz Gminy i Miasta Chęciny, Robert Jaworski. – To smutne karty historii Chęcin. Największy symbol tamtego czasu, jaki ocalał to historyczny budynek XVII-wiecznej Synagogi żydowskiej, która w przeszłości była miejscem modlitwy Żydów i miejscem ich spotkań. Budynek mający ogromną wartość historyczną, ważną rolę pełnił także w życiu społeczności lokalnej w powojennych Chęcinach. Niegdyś był to jedyny o tak dużych gabarytach budynek. To tu mieściło się kino, dom kultury, biblioteka. Tu odbywały różnego rodzaju spotkania i wydarzenia kulturalne. Obiekt służył też wiele lat dla potrzeb lokalnego samorządu. Odbywały się tu sesje Rady Miejskiej, wszelakie zebrania różnych organizacji, samorządu, mieszkańców, a także wybory. Ja osobiście muszę powiedzieć, że byłem chyba jedynym burmistrzem w Polsce, który przez dwa lata remontu budynku Urzędu Gminy urzędował w Synagodze. Obiekt spełnił więc wiele różnych funkcji i ma ogromne znaczenie historyczne – mówi Burmistrz Jaworski.
Z roku na rok do Chęcin przyjeżdża coraz więcej turystów. – Statystyki pokazują, że tylko w ubiegłym roku Gminę Chęciny odwiedzilo około pół miliona turystów. Wielu z nich chciało obejrzeć zabytkową Synagogę. Niestety, ze względu na fatalny stan budynku i bezpieczeństwo turystów musieliśmy obiekt zamknąć. Od wielu lat osobiście prowadziłem dialog z Gminą Wyznaniową Żydowską Katowice, aby uregulować stan prawny obiektu. W końcu w tym roku, po licznych rozmowach i perswazjach, udało mi się przekonać przedstawicieli tej gminy do słuszności naszych racji. Warto podkreślić, że gmina nie będąc właścicielem obiektu nie tylko nie mogła ubiegać się o dofinansowanie unijne na jego rewitalizację, ale także inwestować w obiekt z własnego budżetu. Chcąc ocalić od zapomnienia ten jakże cenny historycznie budynek Synagogi, musieliśmy dążyć do jego przejęcia– wyjaśnia Burmistrz.
I tak, w Chęcinach, podpisano akt porozumienia przekazania budynku Synagogi na rzecz Gminy i Miasta Chęciny. – W dawnej XVII-wiecznej Synagodze planujemy utworzyć Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej. Nasz pomysł spotkał się z aprobatą Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, której przedstawiciele zrozumieli, że szpecący dziś miasto i zagrażający bezpieczeństu obiekt może stać się chlubą i dumą Chęcin, która ściągnie tu jeszcze więcej turystów, a także tych, którzy od dawna poszukują swoich korzeni w Chęcinach. Na uwagę zasługuje fakt, że przyjeżdżają do nas liczne wycieczki z Izraela, czy Żydzi ze Stanów Zjednoczonych, którzy po odrestaurowaniu Synagogi bez wątpienia zjadą tu jeszcze tłumniej – przewiduje Burmistrz Robert Jaworski.
Na odrestaurowanie Synagogi gmina będzie chciała zdobyć dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020. – Sięgnąć po te środki możemy dopiero będąc właścicielem obiektu. W chwili obecnej czekamy na regulację stanu prawnego budynku. To skomplikowana procedura. Na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Gminą i Miastem Chęciny a Gminą Wyznaniową Żydowską w Katowicach Starostwo Powiatowe w Kielcach musi wystąpić do sądu o przyznanie prawa własności w drodze zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwa. Dopiero wtedy gmina będzie mogła się zwrócić o przekazanie budynku Synagogi na własność i rozpocząć procedury związane z odrestaurowaniem obiektu. Na dzień dzisiejszy, wniosek, jaki już złożono do Regionalnego Programu Operacyjnego o dofinansowanie na jego odrestaurowanie i stworzenie tu Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej znalazł się na drugim miejscu listy rezerwowej – mówi Burmistrz Gminy i Miasta Chęciny, Robert Jaworski i dodaje, że zachowanie dziedzictwa kulturowego Chęcin jest dla samorządu jedną z najbardziej priorytetowych spraw. – Jedną z planowanych przez nas inwestycji jest odrestaurowanie i wyposażenie zabytkowego budynku Synagogi oraz utworzenie tu Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej w Chęcinach. Przeprowadzenie prac w obrębie obiektu jest konieczne, ponieważ jego degradacja osiągnęła bardzo wysoki poziom. Realizacja projektu znacząco podniesie jego walory estetyczne i atrakcyjność. Poprawi się także jego dostępność dla turystów, a więc zyskamy kolejne miejsce, które znajdzie się na mapie perełek turystycznych zabytkowego miasta Chęciny. Centrum mogłoby stać się częścią szlaku po żydowskich zabytkach Chęcin. W miejscowości są budynki ze śladami po żyjących tu niegdyś Żydach, jak mykwa oraz cmentarz położony na zboczu wzgórza, w pobliżu średniowiecznego zamku. Natomiast powstały tu ośrodek pamięci umożliwi zwiedzającym poznanie historii Żydów, którzy tak licznie zamieszkiwali nasze miasto przed II wojną światową. Nowe miejsce będzie wyjątkowe, bo reprezentujące kulturę i codzienne życie ówczesnej społeczności żydowskiej – dodaje Burmistrz Jaworski. – Najważniejsze, że nareszcie mamy zielone światło do działania w postaci porozumienia z Gminą Wyznaniową Żydowską Katowice, co jest milowym krokiem do uratowania tego miejsca, ocalenia i wykorzystania do propagowania kultury żydowskej, powstania nowego produktu turystycznego, a jednoczesnie stworzenia miejsca, które będzie symbolem tolerancji, symbolem lekcji wobec historii, gdzie młodzież będzie mogła być wychowywana w duchu szacunku do innych religii i kultur – dodaje Burmistrz Jaworski.
Zakres prac w ramach projektu odrestaurowania zabytkowej Synagogi będzie bardzo szeroki i obejmie między innymi: wyburzenia, skucia, rozbiórki, roboty konstrukcyjne i izolacyjne, prace wykończeniowe, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, rozbiórkę i wykonanie stropów i dachów lub wykonanie wzmocnień tych elementów, wykonanie elewacji, renowację elementów kamiennych, wykonanie robót wyposażenia instalacyjnego w zakresie wodno – kanalizacyjnym, wentylacji, elektryki, teletechniki i ogrzewania, wykonanie monitoringu zewnętrznego i wewnętrznego, wykonanie prac konserwatorskich i kompleksowe wyposażenie obiektu, a także zagospodarowanie terenu wokół budynku. – Dążymy do tego, aby ta ważna inwestycja mogła zostać zrealizowana przy 85-procentowym wsparciu środków unijnych, przy tylko minimalnym zaangażowaniu budżetu gminy. Mamy nadzieję, że uda nam się pozyskać dofinansowanie na odrestaurowanie i przekształcenie zabytkowej Synagogi w Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej Ta inwestycja to przede wszystkim próba podtrzymania tradycji i szacunku do przeszłości i naszej historii, którą powinniśmy pielęgnować – podkreśla Burmistrz Robert Jaworski.
