11 listopada 1918 rok – to data znana przez każdego Polska, to data symbolizująca odzyskanie wolność po ponad 120 latach niewoli.
Kiedy I wojna światowa zbliżała się ku końcowi, w Rosji szalała rewolucja, okupujące Polskę – Niemcy i Austria były bliskie przegranej. Już w styczniu 1918 roku rząd radziecki anulował wszystkie układy rozbiorowe Polski przez Rosję, a prezydent Stanów Zjednoczonych – Thomas Woodrow Wilson, przedstawił 14-punktowy program powojennego ładu w Europie, w którym postulował także utworzenie państwa Polskiego z dostępem do morza. Państwa Ententy – Wielka Brytania, Francja i Włochy – opowiedziały się na konferencji w Wersalu w czerwcu 1918 roku za utworzeniem niepodległego państwa polskiego.
Depesza generała Tadeusza Rozwadowskiego z 1 listopada 1918 roku, odegrała znaczącą rolę. Sygnalizowała ona, że w każdej miejscowości pod okupacją austriacką najstarszy oficer Polak obejmie natychmiast komendę nad wszystkim oddziałami żołnierzy Polaków. Ponadto nakazywała wszystkie odznaki zastąpić polskimi i zachować bezwzględny spokój i porządek.
Informacja ta wywołała wielkie poruszenie w Kielcach. Mieszkańcy dekorowali swoje domy flagami, a tłum publiczności zebrał się na Placu Panny Marii by zobaczyć przysięgę składaną przed majorem Dziekanowskim przez oficerów i żołnierzy.
To wydarzenie relacjonowała „Gazeta Kielecka” w wydaniu z 2 listopada 1918 roku. Możemy przeczytać, że „moment ten, jak w ogóle cała uroczystość, zrobił na wszystkich olbrzymie wrażenie. Wszyscy byli głęboko wzruszeni. Płynęły łzy radości, że Opatrzność pozwoliła dożyć chwili, w której marzenia dziadów i ojców stały się rzeczywistością. Przy dźwiękach orkiestry strażackiej odmaszerowały oddziały żołnierzy, tym razem już polskich, do koszar, witane przez całą drogę entuzjastycznymi okrzykami: Niech żyje armia Polska!”.
W pomoc dla powstającego polskiego wojska zaangażowały się Kielczanki, pomagając w organizowaniu aprowizację i szyciu bielizny. Władze zaapelowały o oddawanie broni.
Chociaż miasto było wyniszczone wojną, to w roku 1919 decyzją władz państwowych Kielce stały się stolicą dużego województwa.
Kalendarium – droga do niepodległości
28 lipca 1914 – Austro-Węgry wypowiadają wojnę Serbii.
5-6 sierpnia 1914 – utworzona kompania kadrowa pod dowództwem Józefa Piłsudskiego wyrusza z Oleandrów pod Krakowem
16 sierpnia 1914 – w Krakowie powstaje Naczelny Komitet Narodowy z Juliuszem Leo na czele. Pierwszą inicjatywą Komitetu jest stworzenie Legionów Polskich u boku armii austro-węgierskiej.
wrzesień 1914 – Józef Piłsudski tworzy na terenie Królestwa Polskiego konspiracyjną Polską Organizację Wojskową. Miała ona prowadzić na terenie Kongresówki akcję dywersyjną i wywiadowczą.
5 listopada 1916 – na konferencji cesarza niemieckiego i austro-węgierskiego w Pszczynie ogłoszono akt, który zapowiadał utworzenie z ziem Królestwa Polskiego „państwa samodzielnego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem”.
grudzień 1916 – w parlamencie włoskim rozpoczyna się dyskusja na temat wniosku o wskrzeszenie Polski po zakończeniu działań wojennych.
22 stycznia 1917 – w orędziu noworocznym, prezydent USA stwierdził, że jednym z warunków przyszłego, powojennego ładu na świecie, powinno być stworzenie Polski „zjednoczonej, suwerennej i samoistnej”.
marzec 1917 – Roman Dmowski składa na ręce rządów państw Ententy memoriał, w którym domaga się utworzenia niepodległej Polski z terenów Królestwa Polskiego i Wielkopolski, Galicji, Śląska Cieszyńskiego, Wileńszczyzny, Kowieńszczyzny, Wołynia, guberni mińskiej, Śląskiem Opolskim, Pomorzem Gdańskim i częścią Mazur.
29 marca 1917 – Rosyjski Rząd Tymczasowy ogłasza, iż powinno powstać niepodległe państwo polskie, złączone z Rosją sojuszem wojskowym. Deklaracja Rządu Tymczasowego, spowodowała, że sprawą polską zaczął interesować się Zachód, do tej pory uznający problem Polski za wewnętrzną sprawę Imperium Rosyjskiego.
4 czerwca 1917 – decyzja prezydenta Francji o utworzeniu armii polskiej.
5 stycznia 1918 – premier Wielkiej Brytanii oświadczył, że niepodległa Polska jest koniecznym warunkiem spokoju w Europie.
luty 1918 – w zaborze pruskim powstaje Polska Organizacja Wojskowa.
3 czerwca 1918 – państwa Ententy ponownie opowiadają się za pełną niepodległością Państwa Polskiego.
7 października 1918 – wobec słabnącej pozycji Niemiec w wojnie z Ententą, Rada Regencyjna wydała manifest proklamujący odbudowę Państwa Polskiego na podstawie 13. punktu orędzia Wilsona.
Od 19 października 1918 r. w Cieszynie już działała i sprawowała funkcje rządowe Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego pod przewodnictwem księdza Józefa Londzina.
28 października 1918 r. w Krakowie posłowie polscy do parlamentu austriackiego powołali Polską Komisję Likwidacyjną, która dwa dni później przejęła władzę w Galicji. Na jej czele stanął Wincenty Witos, przywódca PSL „Piast”. Rozpoczyna się rozbrajanie załóg austriackich i przejmowanie władzy przez administrację polską na terenie Galicji.
31 października 1918 r. rozpoczęto przejmowanie władzy w okupowanej przez Austro-Węgry części Królestwa. W nocy z 6 na 7 listopada w zajętym kilka dni wcześniej Lublinie powołano Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, którego premierem został Ignacy Daszyński, przywódca galicyjskich socjalistów.
9 listopada 1918 – na terenach okupowanych przez Niemców rozpoczyna się ich rozbrajanie.
10 listopada 1918 – Józef Piłsudski wraca z Magdeburga. W Wielkopolsce powstaje Naczelna Rada Ludowa.
11 listopada 1918 r. Rada Regencyjna „wobec grożącego niebezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, dla ujednolicenia wszelkich zarządzeń wojskowych i utrzymania porządku w kraju” przekazała władzę wojskową i naczelne dowództwo wojsk polskich, jej podległych, brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu.
Marszałek przyjął jednocześnie propozycję utworzenia rządu narodowego. Na froncie zachodnim podpisano zawieszenie broni.
14 listopada 1918 – Rada Regencyjna przekazuje Józefowi Piłsudskiemu pełnię władzy cywilnej. Bez względu na te komentarze Józef Piłsudski stał się rzeczywistym przywódcą tworzącego się państwa polskiego. Rząd lubelski rozwiązał się, Rada Regencyjna ustąpiła, a Polska Komisja Likwidacyjna zaakceptowała istniejącą sytuację.
16 listopada 1918 – do państw zachodnich wysłana zostaje oficjalna notyfikacja ogłaszająca powstanie Państwa Polskiego.
