W czwartek, 10 lipca 2025 roku, ruszyła inicjatywa odbudowy legendarnej Piramidy Armińskiego na szczycie Łysicy – pierwszego polskiego znaku geodezyjnego, który w XIX wieku symbolizował początek narodowej geodezji. Obiekt został zniszczony przez Rosjan po Powstaniu Listopadowym, dziś jednak wraca jako symbol technicznej myśli i niezależności Polski.
W spotkaniu inaugurującym projekt udział wziął Paweł Kowalczyk – geodeta powiatowy z Kielc, dyrektor Wydziału Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami kieleckiego starostwa.
W skład Zespołu Koordynującego Prace Nad Upamiętnieniem Piramidy Armińskiego weszli przedstawiciele Politechniki Świętokrzyskiej,Świętokrzyskiego Parku Narodowego,Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Stowarzyszenia Geodetów Polskich, a także pasjonaci nauki, historii i gór.
Piramida Armińskiego stanowi jeden z najcenniejszych ostatnio odkrytych artefaktów z historii polskiej myśli technicznej, a przy tym znajdujący się na obszarze powiatu kieleckiego. Jest ona najstarszym polskim punktem geodezyjnym, „wybudowanym” w 1828 r., pod nadzorem profesora astronomii Franciszka Armińskiego. Jest to główny punkt tworzonej 200 lat temu pod patronatem Stanisława Staszica osnowy geodezyjnej, służącej do pomiaru Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Osnowę stanowiła sieć triangulacyjna zawierająca około 3000 trójkątów, obejmująca obszar Świętokrzyskie Okręgu Przemysłowego – dziś jest to w przeważającej części obszar powiatu kieleckiego, a w pozostałej powiatów z województwa Mazowieckiego.
Punkt usytuowany jest na szczycie Łysicy. Został on zniszczony przez zaborcę w 1830 r., w konsekwencji represji prowadzonych po Powstaniu Listopadowym. Dziś widoczne są na szczycie Góry pozostałości fundamentu, na którym był posadowiony znak. Natomiast kamienie, z których wykonana została budowla, po wysadzeniu jej przez Moskali, rozrzucone są na szczycie Łysicy.
– Piramida Armińskiego usytuowana jest na obszarze, na którym Starosta Kielecki realizuje zadania z zakresu geodezji i kartografii, w tym zakładanie i modernizację osnów geodezyjnych oraz ochronę znaków geodezyjnych. Wobec powyższego służby geodezyjne Starosty są mocną zainteresowane podjętą inicjatywą upamiętnienia powstania na naszym terenie najstarszego polskiego znaku geodezyjnego – wyjaśnia członek Zarządu Powiatu w Kielcach Mariusz Ściana.
Utworzony Zespół koordynujący zmierzające do tego prace, został upoważniony do podjęcia działań prowadzących do przygotowania koncepcji usymbolizowania tej historycznej budowli geodezyjnej. Koncepcje te przedstawione zostaną do oceny Radzie Naukowej Świętokrzyskiego Parku Narodowego.
Zgodnie ze stanowiskiem Starosty Kieleckiego nie mogą one kolidować z dzisiejszymi funkcjami kulturowymi i religijnymi, a także wartościami ekologicznymi Łysicy.
– Patriotyczny dług wdzięczności wobec rodaków, którzy myślą techniczną walczyli z zaborcą, dążąc do gospodarczego uniezależniania Polski, wymaga natomiast od nas upamiętnienia ich wysiłków. Miejsce po wysadzonym przez Rosjan punkcie geodezyjnym, stanowi do tego najwłaściwszą bazę – mówi Paweł Kowalczyk. – Zdajemy sobie bowiem sprawę z tego, że nie tylko bagnet był orężem w walce z zaborcą. Potwierdzają to jego działania tuż po Powstaniu Styczniowym, czyli zniszczenie osiągnięć polskiej myśli technicznej, poprzez wysadzenie pierwszego, bazowego punktu osnowy geodezyjnej, stanowiącej podstawę budowy Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.
Odbudowa piramidy zbiega się z jubileuszem 60-lecia Politechniki Świętokrzyskiej i 200-leciem powstania pierwowzoru, przypadającym w 2028 roku. Piramida ma być symbolem historii geodezji oraz hołdem dla takich postaci jak Stanisław Staszic, który jako pierwszy zainicjował budowę punktu na Łysicy w 1828 roku.
To nie tylko kamień na górze – to wyraz uznania dla geodetów, którzy od dwóch wieków mierzą fundamenty rozwoju Polski.
