W poniedziałek, 3 czerwca 2024 r., w Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej w Chęcinach odbyła się konferencja naukowa zatytułowana „Społeczność żydowska w Chęcinach i jej ślady”.
Konferencja była ostatnim wydarzeniem w ramach programu „Muzeum na kółkach”- Muzeum Żydów Polskich POLIN, realizowanym przez Burmistrza Gminy i Miasta Chęciny. Partnerami projektu było Świętokrzyskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli, a honorowy patronat i opiekę naukową sprawował Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Celem konferencji była promocja w środowiskach naukowych badań dotyczących społeczności żydowskiej i śladów jej działalności na terenie Gminy i Miasta Chęciny.
Wśród gości konferencji znaleźli się m.in.:
- Anita Koniusz – Członek Zarządu Województwa Świętokrzyskiego
- Tomasz Dulny – Wicestarosta Kielecki
- Joanna Modras – Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków
- dr hab. prof. UJK Jerzy Gapys – Dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
- Małgorzata Łakomiec – Dyrektor Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach
- dr Marek Maciągowski – dyrektor naukowy Ośrodka Myśli Patriotyczneji Obywatelskiej w Kielcach
- prof. dr hab. Adam Massalski – Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach
- prof. dr hab. Ewa Kula – Zakład Historii Oświaty i Wychowania Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
- dr Anna Klonowska – Świętokrzyska Izba Lekarska
- dr Tomasz Domański – Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach
- dr Bartosz Kułan – Akademia Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie
- dr Lidia Kośka – Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
- dr Agnieszka Dziarmaga – Dział Badań Naukowych Muzeum Wsi Kieleckiej
- dr Dariusz Kubalski – Dyrektor Szkoły Podstawowej w Staszowie
- dr Krzysztof Kasiński – Uniwersytet Jana Kochanowskiego, radny Miasta i Gminy Chęciny
- Grzegorz Maciągowski – Dyrektor Muzeum Historii Kielc
- Leszek Dziedzic – Muzeum Historii Kielc
- Konrad Maj – Archiwum Państwowe w Kielcach
- Magdalena Wiklina – nauczycielka historii w Szkole Podstawowej w Małogoszczu
- Stanisław Osowski – nauczyciel historii w Szkole Podstawowej w Sobkowie
- Renata Walęcka – kierownik Pracowni Doskonalenia Kadr Świętokrzyskiego Centrum
Doskonalenia Nauczycieli - Bogdan Białek – Stowarzyszenie im. Jana Karskiego w Kielcach
- Magdalena Kusztal – pasjonatka kultury żydowskiej,
- Zofia Puchała – Prezes Chęcińskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku
- Stanisław Król – Wiceprezes Chęcińskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku
- Bogumiła Wrońska – Przewodnicząca Klubu Seniora w Chęcinach
- Zenona Dołęgowska – Honorowa Prezes Chęcińskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku
- Renata Janusz – Dyrektor Centrum Kultury i Sportu w Chęcinach
- Ewa Dąbrowska – Dyrektor Centrum Usług Wspólnych w Chęcinach
- Monika Majchrzyk – Dyrektor Zamku Królewskiego w Chęcinach
- Urszula Salwa – konsultantka w Świętokrzyskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli
- dyrektorzy szkół z terenu Gminy Chęciny wraz z nauczycielami historii
- Henryka i Waldemar Gruszkowie – mieszkańcy Chęcin, darczyńcy eksponatów dla Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej w Chęcinach
- Teresa i Zdzisław Sabatowie – autorzy wielu publikacji związanych z cmentarzami żydowskimi na terenie województwa świętokrzyskiego.
Konferencję uroczyście otworzył Burmistrz Gminy i Miasta Chęciny Robert Jaworski.
W swoim wystąpieniu podkreślił, że jest to druga konferencja poświęcona tej tematyce w Chęcinach (pierwsza tego typu odbyła się w 2017 r.) ale pierwsza w odrestaurowanej synagodze. Jej pokłosiem będzie wydana publikacja pokonferencyjna. Burmistrz Robert Jaworski wyraził nadzieję, że wpisze się ona na stałe do kalendarza wydarzeń z dziedziny nauki na terenie Gminy. Głos zabrali także zaproszeni goście: Anita Koniusz – Członek Zarządu Województwa Świętokrzyskiego, Tomasz Dulny – Wicestarosta Kielecki i Małgorzata Łakomiec – Dyrektor Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcch.
Konferencji przewodniczył prof. dr hab. Jerzy Gapys, Dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Tematyka poruszanych zagadnień podzielona została na bloki tematyczne, dotyczące m.in. dziedzictwa żydowskiego w lokalnej historii, materialnych śladów żydowskiej obecności w regionie czy też znaczenia Żydów w życiu gospodarczym Chęcin. Swoje referaty wygłosili:
- dr Marek Maciągowski – Szmul Harendorf z Chęcin i jego najsłynniejszy musical „Król Lampeduzy”,
- dr Lidia Kośka – „Wnukowie. Szymon Huberband i Kalonimus Kelmisz Szapiro
z Chęcinami w tle”, - dr Agnieszka Dziarmaga – ” Miasteczko Sztetl, bohater literacki utraconego świata”
- Leszek Dziedzic – ” Zespół synagogalny w Kielcach”,
- dr Dariusz Kubalski- ” Materialne ślady żydowskiej obecności w Staszowie”,
- Magdalena Wiklina – ” Społeczność żydowska w Małogoszczu na przełomie XIX i XX wieku”,
- Stanisław Osowski – ” Społeczność żydowska w dziejach Sobkowa”,
- prof. dr hab. Ewa Kula – „Pierwsi nauczyciele religii mojżeszowej w szkołach średnich Królestwa Polskiego”,
- dr Tomasz Domański – „Zagłada Żydów chęcińskich i relacje polsko – żydowskie pod okupacją niemiecką. Wybrane zagadnienia”,
- dr Bartosz Kułan – „ Żydzi w więzieniu w Chęcinach w latach 1918 -1927”,
- dr Konrad Szymański – „Stosunek szlachty powiatu chęcińskiego wobec mniejszości żydowskiej na forum sejmiku opatowskiego w latach 1696-1733”,
- Konrad Maj – „Materiały dotyczące życia gospodarczego w Chęcinach w zasobie Archiwum Państwowego w Kielcach”,
- dr Grażyna Barwinek – „Społeczność żydowska Chęcin w pamięci mieszkańców miasta. Historia mówiona”.
Profesor Jerzy Gapys podsumowując konferencję podziękował wszystkim prelegentom za ogromny wkład pracy włożony w przygotowanie inspirujących wystąpień i zwrócił uwagę na istotne zagadnienia poruszane w czasie poszczególnych sesji. Podkreślił rolę badań naukowych w zgłębianiu tej tematyki. Wyraził nadzieję, że konferencja stanie się inspiracją do dalszych badań i projektów poświęconych historii społeczność żydowskiej regionu świętokrzyskiego.
Konferencja „Społeczność żydowska w Chęcinach i jej ślady” z pewnością na długo pozostanie w pamięci jej uczestników. Była to nie tylko okazja do pogłębienia wiedzy o historii i kulturze Żydów chęcińskich, ale również do spotkania się z wybitnymi osobami ze świata nauki i wymiany cennych spostrzeżeń.
Dawna Synagoga w Chęcinach staje się ważnym miejscem na mapie kulturalnej miasta, a tego typu inicjatywy przyczyniają się do budowania tolerancji, wzajemnego szacunku i pielęgnowania pamięci o wielokulturowej i wielonarodowej przeszłości regionu, co z pewnością przyczyni się pojawieniu kolejnych wydarzeń poświęconych żydowskiej spuściźnie Chęcin.
Nad całością programu „Muzeum na kółkach”, w tym Konferencji naukowej, czuwały autorki programu dr Grażyna Barwinek – wicedyrektor Szkoły Podstawowej im. Jana Kochanowskiego w Chęcinach, doradca metodyczny Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach i ambasadorka Muzeum Żydów Polskich POLIN, Maria Bednarska – konsultantka Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach i ambasadorka Muzeum Żydów Polskich POLIN oraz Renata Janusz – Dyrektor Centrum Kultury i Sportu w Chęcinach wraz z pracownikami.
