Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach zachęca do zapoznania się z materiałami dotyczącymi dwóch wydarzeń, które obchodzimy w 2021 roku. Mają one istotne znaczenie w polskiej tradycji prawnoustrojowej: 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja oraz 100-lecie Konstytucji marcowej.
Uchwalona przez Sejm Czteroletni Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 roku regulowała ustrój polityczny, społeczny i gospodarczy Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Przekształciła państwo w monarchię konstytucyjną. Władzę ustawodawczą sprawował dwuizbowy parlament, a wykonawczą król i Straż Praw. Na jej podstawie zachowano stanową strukturę społeczeństwa, wprowadzono zasadę trójpodziału władzy na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, zniesiono liberum veto, konfederacje i wolną elekcję. Konstytucja 3 maja stanowiła ogromne osiągnięcie narodu polskiego dążącego do zachowania suwerenności kraju. Jest symbolem polskiej niepodległości. Oryginał rękopiśmienny Ustawy Rządowej z 3 maja 1791 roku przechowywany jest w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie.
Konstytucję marcową Sejm Ustawodawczy RP uchwalił 17 marca 1921 r. jako kompromis po długich sporach między stronnictwami parlamentarnymi. Tekst ustawy zasadniczej poprzedzała Inwokacja W imię Boga Wszechmogącego!, która odwołuje się do tradycji Konstytucji 3-go Maja oraz dziękuje Opatrzności za wyzwolenie …. Konstytucyjne zapisy wprowadziły w Rzeczypospolitej Polskiej ustrój republiki demokratycznej o parlamentarno-gabinetowym systemie rządów. Władzę ustawodawczą pełnił dwuizbowy parlament, wykonawczą Prezydent, Premier i Rada Ministrów, sądowniczą niezależne sądy i trybunały. Ustanowienie Konstytucji marcowej zakończyło proces formowania prawno-politycznego kształtu odrodzonej II Rzeczypospolitej Polskiej.
